Sắc màu của cái chết

Pema Tseden

万玛才旦

Vạn mã tài đản (1969 - 2023)

Thân Trọng Sơn  -  dịch và giới thiệu

          Người đứng đầu nền điện ảnh Tây Tạng đang phát triển mạnh mẽ ngày nay, Pema Tseden cũng là một nhà văn trong hơn hai mươi năm, tác giả của nhiều truyện ngắn ông đã xuất bản chỉ trong năm năm qua.

          Sinh năm 1969, ông bắt đầu viết các bài báo về văn hóa, nghệ thuật Tây Tạng và truyện ngắn vào đầu những năm 1990. Đầu tiên ông viết bằng tiếng Tây Tạng và tiếng Trung Quốc và tiếp tục trong một thời gian dài, đôi khi dịch những câu chuyện của ông từ tiếng Tây Tạng sang tiếng Trung Quốc, chẳng hạn như tác phẩm của ông về một bậc thầy vĩ đại của Phật giáo Tây Tạng xuất bản năm 2006 hoặc câu chuyện của ông xuất bản năm 2009, “Một câu chuyện dang dở” (说 不 完 的 故 , thuyết phu hoàn đích cố sự). Nhiều truyện được xuất bản từ cuối những năm 1990 trên các tạp chí văn học Tây Tạng như Popular Letters and Arts hay Light Rain. Trong một số câu chuyện này, ông thử nghiệm cấu trúc tường thuật. Ví dụ, đây là trường hợp của “Chödron và con trai ông ấy”, áp dụng nhiều cách kể cùng một câu chuyện: về một người mẹ và con trai của bà bị kết án tử hình vì tội trộm cắp, được kể bởi một người kể chuyện ở ngôi thứ nhất, và bởi dân làng. Do đó, lời tường thuật kết hợp giữa hư cấu và hiện thực, cả hai đều hư cấu như nhau, được nhấn mạnh bằng phần kết mà người kể chuyện hứa sẽ viết một phiên bản của câu chuyện này dựa trên những sự kiện “có thật”.

          Một quá trình tương tự được thực hiện trong truyện ngắn “Cuộc phỏng vấn với Akhu Thöpa”, kể cho chúng ta về một nhiệm vụ còn dang dở, của một ông già, trong quá khứ đã thu thập, định dạng và sao chép các văn bản Và những bài hát từ văn học đại chúng và văn học truyền miệng, và là bài hát mà một nhà báo đang cố gắng tìm kiếm vì tờ báo của ông ấy muốn tri ân ông. Cuộc tìm kiếm sẽ vẫn chưa hoàn thành, bởi vì Akhu Thöpa sẽ không thể theo dõi được, nhưng nó sẽ giúp thu thập lời khai từ những người thân yêu của anh ấy ;  Tuy nhiên, có rất nhiều thông tin khác nhau cũng như có những người đối thoại, về một nhân vật mà danh tính của họ bị mờ nhạt bởi bối cảnh chính trị đầy biến động làm sai lệch nhận thức về sự việc.

          Xuất bản năm 1999, “Snow” là một thử nghiệm văn phong khác, sử dụng một hình thức hiện thực huyền ảo tương tự như truyện ngắn của Tashi Dawa (扎 西 达 娃, Trác Tây Đạt Oa) Giống như ông, Pema sử dụng nó như một phương thức phê phán: truyện ngắn châm biếm sự tiến hóa của xã hội Tây Tạng dưới ảnh hưởng của sự phát triển của nền kinh tế thị trường.

          Nhưng một số câu chuyện này đã được xuất bản bằng cả hai thứ tiếng, và đôi khi đầu tiên bằng tiếng Trung Quốc. Đó là trường hợp truyện ngắn “Cuộc sống trong thành phố” đăng trên tạp chí Light Rain của Tây Tạng năm 2003, được xuất bản lần đầu bằng tiếng Trung Quốc (chenshi shenghuo :城 市 生 活”, Thành thị sinh hoạt), và tái bản năm 2014 trong tuyển tập “Ánh sáng đập vào của những viên đá thiêng” (“ 嘛  呢 石 静 静 地 敲  ma ni thạch đại tĩnh tĩnh đại xao”). Ông mô tả những căng thẳng về bản sắc của thế hệ trẻ người Tây Tạng, bị mắc kẹt giữa mong muốn tôn trọng các truyền thống cổ xưa và cuộc sống hiện đại nơi họ không còn chỗ đứng nữa.

          Xung đột truyền thống/hiện đại được minh họa trong truyện ngắn này thông qua việc một cặp vợ chồng trẻ sống ở thành phố tiếp tục thực hành tsetar (hoặc giải phóng cuộc sống), bao gồm việc giải phóng những động vật bị kết án. Để đảm bảo sự hồi phục hoàn hảo cho đứa con trai sắp xuất viện, một cặp vợ chồng trẻ thả cá trong công viên thành phố trước con mắt kinh ngạc của những người qua đường. Và chính họ cuối cùng cũng nghi ngờ về giá trị hành động của mình, con cá sớm hay muộn sẽ bị đánh bắt ra ngoài . . .

          Đó là một câu chuyện ngắn thể hiện sự chuyển đổi hướng tới sự phản ánh nhiều mặt về xã hội Tây Tạng hiện đại, những căng thẳng giữa cuộc sống du mục và cuộc sống thành thị, cuộc sống truyền thống và cuộc sống hiện đại, cũng như về vị trí của Phật giáo trong một xã hội ngày càng vật chất, cũng như trong phần còn lại của thế giới.

          Pema Tseden luôn coi lĩnh vực viết lách và lĩnh vực điện ảnh là hai phương thức thể hiện hoàn toàn khác nhau, không trùng lặp. Cuối tuyển tập xuất bản năm 2011 là truyện ngắn “Tìm kiếm Drime Kunden” (寻 找 智 美 更 登 , Tầm hoa trí mỹ cảnh đăng), được ông viết sau khi hoàn thành bộ phim “The Search” mà ông vẫn giữ tựa tiếng Trung - chứ không phải ngược lại.

          Tương tự như vậy, tuyển tập truyện ngắn xuất bản năm 2014, “Sự rung động nhẹ nhàng của những viên đá thiêng” (嘛 呢 石，静 静 地 敲), vang vọng, mười năm sau, bộ phim điện ảnh đầu tiên của ông “Sự im lặng của những hòn đá linh thiêng”  (静 静 的 嘛 呢 石), như để đào sâu ý nghĩa của nó, ngay từ tiêu đề :  có lẽ là im lặng, nhưng có người ở.

          Quan điểm về khoảng cách giữa văn học và điện ảnh chính là ý nghĩa của vài dòng viết cho lời nói đầu của tuyển tập được trích dẫn trong bài viết trên :  viết văn được coi là sự biểu hiện của một không gian nội tâm, một không gian bình yên cần được gìn giữ trong vòng xoáy của cuộc sống. cuộc sống hàng ngày, một không gian chậm rãi đối lập với sự chuyển động không ngừng mà chúng ta bị cuốn đi trong đó . . .

          Với bộ phim “Tharlo”  (塔 洛, Tháp lạc), được ra mắt thế giới tại khu vực Orizzonti của Liên hoan Phim. Venice Biennale lần thứ 72, vào tháng 9 năm 2015, giai đoạn sáng tạo mà anh ấy dường như đang bắt đầu :  “Tharlo” được chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của anh ấy, nằm trong số những truyện được dịch trong tuyển tập “Neige”. Đây là lần đầu tiên. Cách thể hiện điện ảnh lấy cảm hứng từ sáng tạo văn học, vượt xa nó và truyền vào nó một ý nghĩa sâu sắc hơn bằng cách mang lại cho nó giá trị ngụ ngôn.

          Vào cuối tháng 3 năm 2023, ông hoàn thành việc quay một bộ phim mới có tựa đề “An Unknown” (陌 生 人, Mạch sinh nhân), chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên, vai chính do nam diễn viên Hoàng Xuân (黃 轩) thủ vai). . . .

          Và bất ngờ, vào sáng sớm ngày 8 tháng 5 năm 2023, tin ông đã đột ngột rời xa được loan báo.

          Được đăng trên tạp chí văn học Fang Cao vào tháng 5/tháng 6 năm 20, truyện ngắn này minh họa phong cách và phương thức kể chuyện được Pema Tseden áp dụng vào đầu những năm 2010 :  tường thuật theo phong cách hiện thực, tưởng chừng như đơn giản, không có những mô tả thừa thãi, nhưng dựa trên sự phân tích tâm lý rất tinh tế, trên đó tất cả sự hồi hộp của câu chuyện đều được chắt lọc một cách khéo léo.

          Câu chuyện - được viết bởi một bên thứ ba, người cố gắng giải quyết tình trạng tâm thần bị tắc nghẽn - diễn ra theo từng nét dần dần, theo diễn biến trạng thái tinh thần của nhân vật chính, cũng như mối quan hệ của anh ta với anh trai và cô gái trẻ mà anh ta thích. Chính hoạt động tâm lý là động lực của lời kể và tư tưởng Phật giáo truyền thống đóng một vai trò quan trọng trong đó, làm nền tảng của tâm lý và là yếu tố quyết định thái độ và lựa chọn trong cuộc sống.

          Đó là một câu chuyện tiên nghiệm nằm ngoài bối cảnh Tây Tạng, nhưng được đưa trở lại bối cảnh này bởi yếu tố tôn giáo dai dẳng trong tinh thần. Sự tinh tế của văn bản cũng ở mức này.

* * * * *

          Khi tôi đến gặp Nyima [1] ngày hôm đó, tôi tự hỏi mình có thể nói gì với anh ấy, nhưng tôi không nghĩ ra được điều gì. Chỉ trước khi đi, tôi gọi điện nói với anh ấy :  “Em về rồi, em đến gặp anh”.  Tôi nghe thấy anh ấy lầm bầm “humm” ở đầu dây bên kia rồi cúp máy.

          Nyima có một em trai tên Dawa [1]. Cả hai đều là anh em sinh đôi ;  nhưng, vì Nyima được sinh ra trước, nên trên thực tế, vài phút trước đó đã khiến anh ấy được coi là con cả.

          Khi cha họ qua đời khi họ vẫn còn nhỏ, gánh nặng chăm sóc Dawa bé nhỏ đổ lên vai Nyima và trong những lúc khó khăn, anh thường nói :  “Thật không công bằng khi tôi sinh ra trước, thật tệ, anh ấy chỉ sinh ra trước tôi vài phút”.

          Nyima là một đứa trẻ thông minh và tài năng, mọi người đều muốn trở thành bạn của cậu, nhưng không ai muốn làm bạn của em trai cậu, vì mọi người đều nói cậu không bình thường cho lắm. Nhưng Nyima không muốn nhận ra anh ta; Anh ấy luôn trả lời rằng chỉ là Dawa vẫn còn nhỏ và lớn lên sẽ tốt hơn.

          Chỉ khi Dawa mười sáu tuổi, và một ngày nọ, anh vuốt ve ngực Drolma, Nyima, tức giận, cuối cùng nói với anh :  “Rốt cuộc thì anh thực sự điên rồ !”.

          Nhưng phản ứng duy nhất của Dawa là bật cười.

          Drolma là bạn gái của Nyima và cô ấy xinh đẹp đến nỗi tất cả bạn bè đều hết sức ngưỡng mộ cô ấy. Một ngày nọ, tôi nói với Nyima :  “Em thật may mắn khi tìm được một cô gái xinh đẹp như vậy, ngay cả một người có đầu óc đơn giản cũng nhận ra điều đó”.

          “Có lẽ, cuối cùng, ở tuổi mười sáu, có những điều anh ấy đã hiểu ra”, anh trả lời.

          Tôi bật cười, nhưng Drolma trông có vẻ tức giận nên tôi muốn an ủi cô ấy :  “Em nên vui lên, nhìn xem, ngay cả một người có đầu óc đơn giản cũng nhận ra rằng em xinh đẹp, điều đó cho thấy em không có vẻ đẹp bình thường”.

          Nyima cười khúc khích, Dawa cũng vậy. Drolma trông vẫn giận dữ như vậy, nhưng tôi bỏ qua vì tôi biết trong thâm tâm cô ấy thực sự hạnh phúc. Cô thích thú khi mọi người tìm ra những cách độc đáo để khen ngợi vẻ đẹp của cô. Cô ấy là một cô gái thông minh và cô nhận thức rõ rằng những gì tôi đã nói rất đáng khen ngợi.

          Sau khi nhận ra Dawa hơi chậm phát triển , Nyima thỉnh thoảng bắt đầu phàn nàn :  “À, dù anh ấy có sinh ra trước tôi vài phút cũng vô ích, tôi vẫn phải chăm sóc anh ấy, thật xui xẻo vì chúng ta là anh em !”.

          Vì người em song sinh này, đôi khi Nyima tranh cãi với Drolma. Cô muốn cưới anh, nhưng anh cứ nói với cô :  “Đợi một chút, chúng ta sẽ kết hôn khi Dawa khỏe hơn”.

          Điều này khiến Drolma bối rối: "Anh ấy bắt đầu vuốt ve ngực vị hôn thê của anh trai mình”, cô nói với anh, “sự cải thiện mà anh đang mong đợi bây giờ là gì ?”.

          Nhưng trong những trường hợp này, Nyima không phản hồi.

          Drolma có thể rất xinh đẹp và được nhiều người ngưỡng mộ, nhưng cô yêu Nyima nên cô không dám đòi hỏi quá nhiều.

          Bản thân tôi lúc đó cũng yêu cô ấy rất nhiều nhưng tôi hiểu rằng cô ấy sẽ không bao giờ là của tôi. Tuy nhiên, vì biết tôi yêu cô ấy nên điều đó đã khuyến khích cô ấy tâm sự với tôi nên thỉnh thoảng cô ấy mới tìm đến tôi, giấu kín :  “Làm sao có ai đoán được hai người này là anh em sinh đôi ?  Một người thì đẹp trai, người kia thậm chí còn không có khả năng lau nước mũi ;  một người có năng khiếu bẩm sinh, người kia thậm chí còn không tỉnh táo”.

          Lời nói của anh ấy không hề làm tôi vui mừng, tôi đáp lại với một tiếng thở dài :  “Mọi chuyện trên đời này thật kỳ lạ, khó giải thích và khó hiểu”.

          Drolma chỉ lắc đầu và thở dài. Nhưng cô ấy thấy mình làm tôi buồn nên mỉm cười nói thêm :  “Em biết không, em cũng xinh đẹp và tài năng ;  Nếu không có Nyima thì anh sẽ yêu em, đó là điều chắc chắn”.

          Cô ấy nói điều này để an ủi tôi, nhưng thực ra lời nói của cô ấy chỉ khiến tôi thêm cay đắng. Đôi khi tôi thấy cô ấy thật ngu ngốc.

          Trở lại với Dawa, khi tôi nói rằng anh ấy hơi đáng sợ khi chúng tôi nhìn thấy anh ấy, tôi không hề phóng đại điều gì cả. Anh ấy thực sự không bình thường, và tôi chắc chắn rằng bất kỳ cô gái nào cũng chỉ cần nhìn anh ấy một cái là có thể sửa được mà không cần phải nhìn anh ấy lần thứ hai.

          Khi Nyima ở bên Drolma, anh luôn thể hiện tình yêu thương với anh trai mình. Drolma vô cùng ngưỡng mộ ông; Ở nhà, cô ca ngợi lòng tốt tuyệt vời của Nyima đối với cha mẹ và anh chị em của cô, đồng thời nói thêm rằng cô không hề sai về anh. Cả gia đình đều đồng ý và chấp thuận mối quan hệ của họ.

          Có vẻ như Dawa biết rằng anh chỉ có Nyima cho cả gia đình mình, nên anh ôm lấy cô, với sự thân mật mà anh không có với ai khác, ngoại trừ với Drolma khi anh vuốt ve ngực cô.

          Tuy nhiên, đôi khi, khi Drolma không ở bên cạnh, Nyima chán ngấy anh trai mình đến mức cô hét vào mặt anh ấy, “Giá mà anh có thể chết đi, tôi có thể cưới Drolma”.

          Lần đầu tiên nói những lời này, Nyima hoảng sợ và giật mình nhìn anh trai mình, nhưng anh không có phản ứng gì :  khuôn mặt anh vẫn giữ nguyên vẻ vui mừng hạnh phúc như mọi khi. Sau đó, Nyima từ bỏ mọi sự đắn đo, và cụm từ này đã trở thành một nét chủ đạo thực sự đối với anh ta. Nhưng anh cẩn thận không nói điều đó trước mặt Drolma.

          Tôi cũng không thoải mái lắm, mỗi lần nghe anh nói những lời này đều không khỏi cảm thán :  “Sao anh có thể nói như vậy về chính anh trai mình ?”.

          Nhưng anh ấy trả lời tôi mà không hề bối rối :  “Nếu bạn có một đứa em trai như nó, có lẽ về lâu dài bạn cũng sẽ làm như vậy”.

          Và tôi tự hỏi làm sao mình có thể đi chơi với một người bạn như vậy.

          Một ngày nọ, anh ấy dường như đoán được suy nghĩ của tôi và nói với tôi :  “Nếu anh ấy thực sự chết thì tốt lắm. Cha mẹ tôi đã mất, họ không vất vả nuôi chúng tôi. Nếu tôi chết, tôi cũng sẽ không phải chịu đau khổ để nuôi Dawa. Nhưng nếu anh ta là người chết, anh ta sẽ không phải đau khổ để sống”.

          “Bạn biết đấy”, tôi trả lời, không phải không có vẻ đạo đức giả, “điều gì được viết trong kinh điển Phật giáo :  rằng việc tái sinh trong thân người là cực kỳ khó khăn ?”.

          “Điều đó, em không biết”,  Nyima trả lời, “nhưng điều em biết là chết dễ hơn sống nhiều”.

          Đi được nửa đường, tôi còn đang băn khoăn không biết sẽ nói gì với Nyima khi gặp anh ấy thì đột nhiên nghe thấy một tiếng náo động trước mặt khiến tôi phải ngước lên. Tôi nhìn thấy, tập trung xung quanh một vật thể không rõ ràng, một đám đông đang trò chuyện ồn ào, quay lưng về phía tôi.

          Tôi đến gần. Có một chuồng lợn bên đường, nơi một trong những con vật có rất nhiều vết cắn đến nỗi nó chẳng khác gì một vết loét không có hình dạng.

          “Chuyện gì đã xảy ra thế ?”.  Tôi hỏi một trong những người xem.

          Người đàn ông trả lời, nhìn tôi một cách kỳ lạ :  “Chuyện gì vậy ?  Con lợn này bị con lợn khác cắn chết ;  Đây là tình trạng mà chúng tôi tìm thấy nó”.

          Có điều gì đó đáng sợ về nó :  “Cái gì ?”. Tôi nói với anh ta :  “Một con lợn chết vì bị con lợn khác cắn ?  Tôi chưa bao giờ nghe nói về một điều như vậy !”.

          Nhưng người đàn ông đó không còn nghe tôi nói nữa. Tất cả những người này đang thảo luận xem liệu bạn có thể ăn thịt lợn chết như thế hay không. Một số người nói có, điều gì có thể ngăn chặn được điều đó ?  Nhưng người khác lại cho rằng không, một con lợn như thế chắc chắn không thể ăn được. Vẫn còn những người khác cho rằng không có lý do gì để tranh cãi thêm nữa, một con lợn như vậy, tất cả những gì bạn phải làm là đốt nó để loại bỏ nó. Cuối cùng là tiếng kêu chung: đáng để loại bỏ nó, hãy đốt nó đi, hãy đốt nó đi.

          Khi nhìn thấy tôi, anh ta không cho tôi mở miệng :  “Tôi thực sự đáng bị giết”, anh ta nói ngay với tôi, “chính tôi đã gây ra cái chết của Dawa, bởi vì những lời nguyền rủa của tôi”.

          Sau đó, việc tìm được điều gì đó để nói lại càng khó khăn hơn.

          Nhưng anh nói tiếp :  “Nếu tôi không liên tục lặp lại lời nguyền này thì có lẽ Dawa đã không chết”.

          Ở đó, tôi chợt tìm ra điều gì đó để trả lời anh :  “Chỉ vì anh đau khổ mà anh mới nói như vậ”.  Tôi chưa bao giờ nghĩ đó sẽ là câu đầu tiên tôi sẽ nói với anh ấy.

          Chỉ khi đó anh ấy mới nhìn thẳng vào mặt tôi và hỏi :  “Em thực sự nghĩ vậy à ?”.

          Tôi gật đầu, nhưng anh ấy nói với tôi :

          “Tuy nhiên, cũng có người cho rằng anh ấy chết vì tôi thường xuyên chửi rủa anh ấy”.

          Sau đó tôi trả lời điều mà tôi thấy phù hợp nhất, tùy theo hoàn cảnh :  “Sống chết là hiện tượng vô thường, nó có thể xảy ra với bất cứ ai”.

          Tôi choáng váng vì chưa bao giờ tôi thấy ai khóc như vậy trước đây.

          “Em có nhớ không”, anh hỏi tôi trong nước mắt, “một ngày nọ, khi chúng ta dẫn đàn cừu đi ăn cỏ, anh đã nói với em rằng anh muốn đẩy nó qua một vách núi ?”.

          Tôi gật đầu ;  Tôi nhớ rất rõ và cũng nhớ lại cảm giác sợ hãi ngày hôm đó.

          “Chuyện gì đã xảy ra với tôi vậy ?” anh ấy tiếp tục. “Tôi thực sự có ý đó. Tôi chắc chắn đã bị ma ám !  Tôi chắc chắn rằng dưới sự ảnh hưởng của một linh hồn ma quỷ mà tôi đã tạo ra cái chết cho anh ấy”.

          “Nhưng không”, tôi đáp lại, “đó chỉ là một tai nạn thôi, tôi có thể làm chứng rằng bạn không liên quan gì đến việc đó”.

          Tôi ngay lập tức nghĩ rằng nói đó là điều ngu ngốc để nói ra, nhưng anh ấy ngây người nhìn tôi và tiếng khóc của anh ấy dần dần lắng xuống. Tuy nhiên, với một vài tiếng nức nở trong giọng nói, anh ấy nói với tôi :  “Khi tai nạn xảy ra, tôi không có ở đó, điều đó là chắc chắn, nhưng tôi biết chuyện gì đang xảy ra”.

          Ở đó tôi rất sợ ;  Anh dừng lại, đủ lâu để ngừng khóc hoàn toàn, và bắt đầu nói lại, với vẻ rất nghiêm túc :  “Ngày hôm đó, tôi nhìn thấy màu của cái chết”.

          Tôi giật mình nhìn anh, chờ anh nói tiếp.

          “Tôi chưa bao giờ nghĩ”, anh nói, “rằng cái chết lại có màu sắc”.

          Anh ấy lại dừng lại, và tôi chờ đợi thêm.

          “Nhưng khi tôi nhìn thấy màu đó”, anh tiếp tục, “tôi biết ngay rằng có điều gì đó đã xảy ra với Dawa”.

          Nó khơi dậy sự tò mò của tôi, tôi muốn biết nó trông như thế nào, màu sắc của cái chết, nhưng tôi tự nhủ rằng bây giờ không phải là lúc để nhấn mạnh.

          “Đó là một màu sắc”, anh ấy nói thêm, “mà bạn không thường thấy trên thế giới này, nhưng khi bạn nhìn thấy nó, bạn có thể chắc chắn rằng ai đó đã chết”.

          Trong đầu tôi chỉ có câu hỏi ám ảnh này, màu sắc của cái chết là gì, nên tôi thực sự không nhớ chúng tôi đã nói về điều gì tiếp theo.

          (Nhưng khi người kể chuyện hỏi tin tức về Drolma, anh ta biết rằng cô ấy đã không nói chuyện với Nyima kể từ vụ tai nạn. Vì vậy anh ấy hứa sẽ đến gặp cô ấy vào ngày hôm sau).

          Khi nhìn thấy tôi, Drolma lao vào vòng tay tôi và bật khóc.

          Cô ấy đã khóc như vậy một lúc lâu mà tôi không hề ngăn cản :  cứ để cô ấy khóc cũng tốt thôi.

          Nhưng khi kể xong, cô ấy hỏi tôi :  “Anh yêu em phải không ?”.

          Tôi đáp lại một cách nghiêm khắc :  “Làm sao em có thể hỏi tôi một điều như vậy trong hoàn cảnh hiện tại ?”.

          “Em biết”, cô nói, “rằng anh yêu em, vậy giờ hãy cưới em đi”.

          Tôi nhìn cô một cách choáng váng. Nhưng cô ấy giải thích với tôi rất tự nhiên :  “Bây giờ tất cả những gì em đang tìm kiếm là một người yêu tôi, kết hôn”.

          Sau khi suy nghĩ một lúc, Drolma giải thích với tôi :  “Khoảng mười ngày trước, khi tang lễ của Dawa kết thúc, Nyima hào hứng chạy đến nhà đề nghị kết hôn. Em rất vui mừng, đó là điều hiển nhiên, em đã mơ về nó từ rất lâu rồi. Tuy nhiên, em bảo anh hãy đợi một chút, đây chưa phải là thời điểm thích hợp để nói đến chuyện kết hôn. Anh ấy trả lời rằng có, rằng chúng ta đã đợi quá lâu. Em không nói gì, nhưng sự im lặng của tôi là sự đồng ý ngầm”.

          Với những lời này, cô im lặng.

          “Thật tuyệt phải không ?”. Tôi nói với cô ấy, nhìn cô ấy chằm chằm, “đó có phải là điều em muốn không, cưới anh ấy phải không ?”.

          Tuy nhiên, Drolma trả lời :  “Không, bởi vì nếu anh ấy muốn cưới em thì đó không phải vì anh ấy yêu em”.

          “Ý em là gì ?”. Tôi hỏi.

          Nhưng Drolma không nói gì.

          Tôi cúi đầu xuống nhiều hơn. Vì vậy, tôi không biết liệu cô ấy có nhìn tôi hay không khi cô ấy tiếp tục :  “Sau đó em đá anh ấy ra khỏi giường và ném anh ấy ra ngoài”. Lúc đó, tôi ngẩng đầu lên.

          “Em không muốn gặp lại anh ta”, cô nói thêm, nhìn thẳng vào mắt tôi.

          Thế là tôi lại cúi đầu xuống.

          “Bây giờ”, cô tuyên bố, “em chỉ muốn tìm một người chồng yêu em, anh có cưới em hay không ?”.

          Suy nghĩ xong, tôi ngẩng đầu nói với cô :  “Em biết rất rõ Nyima yêu anh nhất”.

          “Đó thực sự là những gì em nghĩ”. cô nói khô khốc, kèm theo một nụ cười lạnh lùng.

          “Anh có biết không”, em nói với anh ấy, “Nyima thường nói gì với Dawa khi anh ấy còn sống ?”.

          “Không, cái gì vậy ?”. Drolma hỏi.

          “Anh ấy thường nói với cô ấy :  nếu em có thể chết, đồ khốn, anh có thể cưới Drolma”.

          Drolma dường như trấn tĩnh lại và nhìn tôi ngơ ngác.

          “Chỉ khi không có em, anh ấy mới nói như vậy, anh ấy rất sợ mất em ;  bây giờ anh ấy muốn Dawa quay lại. Em cần biết rằng em là người quan trọng nhất trong cuộc đời anh ấy”.

          Drolma nhìn tôi, hơi hé miệng, nhưng tôi nói với cô ấy :  “Hãy đi nhanh đến gặp Nyima, bây giờ là lúc anh ấy cần em nhất”.

          Drolma đi chơi với tôi ;  Khi ra ngoài, tôi nghĩ đến lời của Nyima và hỏi cô ấy :

          “Nyima đã nói với em rằng anh ấy nhìn thấy màu sắc của cái chết ?”.

          “Đúng”, Drolma nói, “gần đây anh ấy đã nói rất nhiều điều kỳ lạ”.

          “Nhưng em có hỏi anh ấy nó màu gì không, màu của cái chết ?”.

          “Không”, cô ấy trả lời, “em không có thói quen hỏi về những điều kỳ lạ như vậy, nó chẳng có ý nghĩa gì cả”.

          Chúng tôi đến một ngã tư và mỗi người đi một ngả, nhưng tôi nói với cô ấy khi rời đi :  “Hãy đi chăm sóc Nyima nhanh lên”. Cô ấy gật đầu và bước đi.

          “Nói với anh ấy là tôi sẽ quay lại gặp anh ấy sớm”, tôi hét lên.

          Thân Trọng Sơn

          Giới thiệu và dịch theo bản tiếng Pháp của Brigitte Duran  -  tháng 9 / 2024

          [1] Nyima có nghĩa là mặt trời, Dawa là mặt trăng; Đây là hai tên phổ biến ở Tây Tạng, nhưng rõ ràng là mang tính biểu tượng ở đây).