Gần cuối Tháng 9 năm nay, có người đã tung lên Mạng một bài “nhắc chuyện” lịch-sử, tự nó mở màn cho cuộc tranh-luận đã thành thông-lệ từ đầu Tháng 10 dương-lịch, thời-điểm đưa đến biến-cố lật đổ chế-độ Ngô Đình Diệm vào ngày 1/11/1963. 

         Về Tổng Thống Ngô Đình Diệm, những người tuyệt đối tôn sùng ông đã, đang, và sẽ tiếp tục tìm ra và nêu lên mỗi một ưu điểm của ông để bổ sung kho tài liệu hiện đã có rồi.

          Đó là một việc làm chính đáng, cần thiết, và hữu ích. 

          Nhìn lại chế độ Đệ Nhất Cộng Hòa của cố Tổng Thống Ngô Đình Diệm, ta thấy có sự khác biệt rõ ràng giữa hai thời kỳ, trước và sau năm 1960.

          Đúng ra thì có thể có sự thay đổi mặt này mặt nọ trước năm ấy hoặc sau năm ấy, nhưng nói chung thì năm 1960 là năm đánh dấu rõ nét nhất sự thoái trào, xuống dốc quá mức của chế độ Diệm.

          Sau đây là một vài (trong nhiều) dấu chỉ liên quan.

           A3.1/ Giáo-Sư Lê Hữu Mục, tác-giả một bài-viết trong tác-phẩm “Trần Lục” (Canada, 1996), đã đổi tất cả các mẫu-tự y “y” (i-dài) ra thành “i” (i-ngắn), gây nên sự phản-đối của nhiều người, mà quyết-liệt nhất là cây-bút Từ Chuyên, trên tờ “Văn Nghệ Tiền Phong” đã kêu gọi ký-giả Gàn Bát Sách chống “cái ông Mục nào đó” [vì cho rằng ông ấy “chỉ muốn đem i (i-ngắn) vào văn-học hải-ngoại để chia rẽ anh em trí-thức”], đồng-thời làm một bài thơ trào-phúng ca-tụng “y” (i-dài) như sau : 

          Thế rồi, mới dự lễ giao+nhận chức-vụ Chỉ-Huy-Trưởng Cảnh-Lực Tỉnh/Thị giữa Liên Thành và Hoàng Thế Khanh ở Huế xong, tôi đã phải ra ngoài đó lại để chủ-toạ lễ giao+nhận chức-vụ Chánh Sở Đặc-Cảnh Tỉnh/Thị: Đại-Úy Trương Công Đảm thay-thế Thiếu-Tá Trương Công Ân. 

            “. . . Ba năm sau ngày bị Pháp chiếm-đóng , Saigon được dùng làm trung-tâm hành-chánh của Nam-Kỳ (vào năm 1862). Do đó mới bắt đầu việc biến-cải cái phố chợ này thành thủ-phủ của thuộc-địa Đông-Dương, một thủ-phủ thường được nhắc đến như là “Hòn Ngọc Viễn Đông”. . . 

            Ông Lâm Lễ Trinh có phổ-biến bài tường-thuật buổi nói chuyện của ông ấy với Ông Dương Văn Hiếu, nguyên cựu “Trưởng Đoàn Công Tác Đặc Biệt Miền Trung dưới thời Đệ Nhất Việt Nam Cộng Hòa” với nhan đề (ở VietNamExodus là) Dương Văn Hiếu Lên Tiếng, hoặc (ở groups.google là) “Trùm Mật Vụ Dương Văn Hiếu Lên Tiếng” hoặc (ở Bảo Vệ Cờ Vàng là) “Cuối cùng, Dương Văn Hiếu Lên Tiếng”.

            – Vào năm 2004, Đại Tá Nguyễn Hữu Duệ có nhờ tôi mang bỏ vào thùng thư Bưu-Điện một bức thư gửi cho ông Lê Văn Anh, ở Số 5 Đường Willet Court, Thành Phố Alameda.  Tôi không biết rõ trong thư viết gì.  Nhưng tôi để ý thấy ông cũng là người ở Thành Phố Alameda, mà trong hồi ký của ông đăng báo cũng như in sách thì có đề cập đến Đại Tá Duệ.  Hôm nay tôi muốn gặp ông, song sợ đường-đột chưa biết tính tình của ông thế nào, nên ghé vào nhà Ông Lê Văn Anh để hỏi dò trước, vì nghĩ rằng chắc hai ông có quen biết nhau; do đó Ông Anh mới gọi đến ông.         

           Trong Tháng 11 năm 2019 này, các buổi lễ Tưởng Niệm cố Tổng Thống Ngô Đình Diệm đã được tổ-chức tại nhiều nơi, và nói chung thì các đề-tài được nêu lên trong các bài phát-biểu cũng không ngoài Chủ Nghĩa Nhân Vị, Ấp Chiến Lược, Chính Đề Việt Nam, Thời Kỳ Vàng Son, Hòn Ngọc Viễn Đông, v.v… và “Tôi Chết thì Hãy Nối Chí Tôi.”  

           . . . người Tầu thì bảo họ có 5 ngàn năm văn hiến, còn Việt Nam thì tự nhận là có 4 ngàn năm văn hiến và nhiều người tự nhận là Đông Phương có trước Tây Phương, vì họ đem so sánh tổ tiên giòng giống của mình với Chúa Jesus mới có khoảng 2 ngàn năm, nhưng theo Kinh Thánh của ông Moisen (Mose) Thiên Chúa (Ông Trời, Tạo Hóa) đã có trước từ lâu lắm rồi, từ thời ông Adong (Adam) được tạo thành và rồi tới ông Abraham được sinh ra . . .

           Tôi chủ-trách an-ninh và phản-gián Miền Trung từ 1973 sau khi đã có Hiệp-Định Paris, đến 1975 là khi thất-thủ Vùng I – dẹp yên Cộng-Sản Việt-Nam trong vùng Quốc-Gia ; xâm-nhập vào nội-bộ cộng-sản quốc-tế (Ba-Lan và Hung-Ga-Ri) từ Khu-Vực I của Ủy-Hội Kiểm-Soát Đình-Chiến ; hoàn-chỉnh hoạt-động của giới ngoại-giao Hoa-Kỳ tại địa-phương; ổn-định các căn-cứ tiếp-vận của Quân-Lực; bình-định nội-chính từ phía con Phật đến phía dân Chúa, v.v… – nhưng không thấy có Thượng-Tọa Thích Trí Quang trong hoạt-vực của tôi để tôi có thể tiếp-xúc hỏi thẳng mọi vấn-đề liên-quan.

           KỂ từ ngày bãi-bỏ các Tòa Ðại-Biểu Chính-Phủ cấp Vùng (một tổ-chức hành-chánh dưới thời “Ðệ-Nhất Cộng-Hòa” của Tổng-Thống Ngô Ðình Diệm, thay-thế các Phủ Thủ-Hiến/Tổng-Trấn cấp Phần/Kỳ dưới thời “Quốc-Gia Việt-Nam” của Quốc-Trưởng Bảo-Ðại), các “Tướng Vùng” (Tư-Lệnh Quân Ðoàn và Vùng Chiến-Thuật) đã hiển-nhiên trở thành Thủ-Hiến hoặc Ðại-Biểu Chính-Phủ tại Vùng của mình rồi.

          Trước hết, tiết-mục này nằm trong đề-tài “cải-mệnh”*  Tiếng Việt (phần “Chữ Viết”).  Vì thế, vị nào đã tự bằng lòng với hình-dạng chữ viết tiếng Việt hiện có, không muốn thay đổi gì nữa, thì xin vui lòng bỏ qua bài này.  Tôi chỉ trình-bày với những vị nào chấp-nhận có sự “đổi mới” nào đó [ở đây là trong cách viết] của tiếng Việt.

          Trong lúc đó, ngay tại Thủ-Đô, trong cơn dầu sôi lửa bỏng, những tay điệp-viên chiến-lược của Cộng-Sản, từ lâu vẫn nấp dưới lớp áo tu-hành, như các Linh-Mục Thanh Lãng, Phan Khắc Từ, Trương Bá Cần, Chân Tín, Nguyễn Ngọc Lan, Trần Du, Nguyễn Quang Lãm, Trần Ngọc Nhuận, v.v… (cùng với Linh-Mục Trần Hữu Thanh trong “Phong Trào Chống Tham-Nhũng”), cũng sách-động quần-chúng xuống đường hằng ngày để gây thêm rối-loạn, hoang-mang trong quần-chúng, và tạo sức ép đối với Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu, làm nản thêm lòng người Mỹ, và tạo thêm lợi-thế về mặt chính-trị cho Bắc-Việt xâm-lăng. (trang 436)