Bài nghiên cứu dưới đây trích trong cuốn Việt Nam Phật giáo sử luận của tác giả Nguyễn Lang-bút danh của Thiền sư Thích Nhất Hạnh viết về công cuộc chấn hưng Phật giáo Việt Nam qua các thời kỳ, để thấy Phật giáo phát triển ở Việt Nam đã trải qua nhiều biến cố thăng trầm theo chiều dài lịch sử đất nước.

          Tu Phước là gieo nhiều hạt giống phước đức (punya), như bỏ tiền vào trương mục tiết kiệm, như giúp người và làm những điều lành khác để sau này được hưởng hạnh phúc. Tu huệ là quán chiếu học hỏi luôn để mỗi ngày trí tuệ mỗi lớn thêm và có công năng giải phóng mình ra khỏi những ràng buộc khổ đau. Ở Việt Nam đôi khi mình nói : “người đó chỉ tu phước thôi chứ không tu huệ” câu nói có vẻ chê bai ; nhưng thật ra nếu không có huệ thì cũng khó có phước lắm. Tại sao người ta tu phước ? 

Nếu chúng ta sống có chánh niệm để có thể thấy được tính y tha khởi trong lòng sự vật thì chúng ta có thể chuyển vô mình thành tuệ giác được, đó là cái chìa khóa. Trong Duy Biểu học có giáo lý về ba Tự tính. Tự tính là Svabhava, dịch tiếng Anh là The Tue Nature, Self Nature. Tự tính tức là cái bản chất của chính nó. Sự vật có tự tính của nó. Và tự tính đó là đối tượng nhận thức của mình. Và chúng ta đã học tự tính đầu là tự tính biến kế. Tự tính này không phải chính nó tự có mà tại vì vô minh, tại vì sự ngu muội của chúng ta cho nên thực tại mang màu sắc đó. Ví dụ chúng ta buồn, chúng ta nhìn mặt trăng thì chúng ta thấy mặt trăng nó buồn. Tự tính là do tâm thức của chúng ta tạo tác, gọi là tự tính biến kế (parikalpita). Đó là những tạo tác của tâm, ý.